“Aanleg bloembak Damsterplein technisch gezien een flink vraagstuk”

Het Damsterplein in de stad. Wie wel eens op internet zoekt naar foto’s van vroeger van het gebied, komt ongetwijfeld terecht bij afbeeldingen van het Binnen Damsterdiep en het Poortershuisje. Het Binnen Damsterdiep was in vroeger tijden een levendig haventje waar schepen uit het noorden van onze provincie goederen losten die werden overgeslagen op bodewagens om verder verspreid te worden door de stad.

Beiden, het Poortershuisje en het Binnen Damsterdiep zijn er niet meer. Het Poortershuisje viel in april 1945 ten prooi aan de vlammen tijdens de bevrijding van Groningen. Het Binnen Damsterdiep werd in 1952 gedempt om het autoverkeer meer ruimte te geven.

Busstation
Het Damsterdiep had in de loop der tijd meerdere functies In 1949 werd het DAM- en Roland-busstation op de kop van het Damsterdiep gevestigd. Er werd ook een wachtkamer bijgebouwd. Dat gebouwtje staat er nog steeds en is nu een Thais restaurant. In 1980 werd het busstation verplaatst naar het Busstation Groningen. Er stond ooit een BP-servicestation en in 1964 schijnt er zelfs een illegale automarkt gehouden te zijn.

Parkeergarage
Tussen 2007 en 2012 werd op de plek van het Binnen Damsterdiep een ondergrondse parkeergarage gebouwd. Boven op de parkeergarage werd het Damsterplein aangelegd met een patroon in de bestrating die de gangen met elkaar verbindt en verlichting als een herinnering aan het water dat er liep. De voetgangersentree van de parkeergarage kreeg een grote trap en een uitkijkpunt. Op het plein werden verplaatsbare boombakken gezet. Aan de kant van de Nieuweweg/Oosterhavenstraat werd dwars over het vroegere Damsterdiep het gebouw Damsterpoort gebouwd waar onder andere Nijestee in zit.

Plan voor vergroening
Het idee achter deze inrichting was dat het Damsterplein plek moest bieden aan evenementen. Dit is echter nooit van de grond gekomen. In 2020 gaf de gemeente opdracht tot het maken van een nieuw plan voor het plein met veel meer groen. Hiervoor is een subsidie van 1 miljoen ontvangen van het Europese LIFE programma. Hiermee worden projecten ondersteund die helpen om mensen, natuur en gebouwen beter te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Samen met een klankbordgroep van bewoners en ondernemers uit de omgeving van het plein is in een aantal informatie- en werksessies een structuurontwerp gemaakt. Het stenige Damsterplein, waar het zomers ontzettend warm kan worden, moet veranderen in een plek met veel groen. Bomen, planten, struiken en bloemen komen er straks. Alsook veel zitplekken.

Geen simpel klusje
Klinkt als een simpel klusje, maar dat is het zeker niet, weet ook technisch projectleider René Smit van de afdeling Stadsingenieurs van de gemeente Groningen. “Als technisch projectleider ben ik verantwoordelijk voor de techniek, tekeningen en onderzoek van een project.”

Maakbaarheid
“De stedenbouwkundigen en landschapsontwerpers van de gemeente hebben een bepaald beeld van de gewenste eindsituatie en daarbij ook een nadrukkelijke visie op hoe het eruit moet komen te zien. Dit zit ook in de detaillering. Bij het ontwerpproces, dat start bij de afdeling Stadsontwikkeling, is het belangrijk dat techniek op het juiste moment wordt ingezet. Is wat bedacht wordt ook daadwerkelijk te maken. In eerste ontwerpstappen hebben de ontwerpers van Stadsontwikkeling de leiding en borg ik vanuit Stadsingenieurs de maakbaarheid. Zodra er definitieve keuzes zijn gemaakt ten aanzien van materiaalgebruik en maatvoering en er vertrouwen is in de maakbaarheid van het ontwerp, neemt de afdeling Stadsingenieurs het stokje over. Vaak heeft het ontwerp dan de status van een definitief ontwerp.”

Proces van afstemming
“Vanuit Stadsingenieurs wordt het definitief ontwerp dan uitgewerkt tot een technisch ontwerp. Maar ook dan is het belangrijk met elkaar in gesprek te blijven en elkaar op het juiste moment te benaderen om de benodigde deskundigheid in te brengen. Met het proces van afstemming zorgen we ervoor dat we uiteindelijk bouwen wat er bedoeld is met zo min mogelijk faalkosten. En dat betekent dat er tijdens de uitvoering idealiter niet al te veel moet worden bijgestuurd, want wijzigingen tijdens de uitvoering kosten aanzienlijk meer dan wanneer je dit in het beginstadium had bedacht.”     

Bloembak
“In het geval van het Damsterplein is de aanleg van een hele grote bloembak op het plein technisch gezien een flink vraagstuk. De parkeergarage ligt eronder. We hebben daarom te maken met een beperkte draagkracht en beperkte groeiruimte voor bomen en planten. We hebben dus niet alle natuurlijke elementen die nodig zijn om planten en bomen te laten groeien. Eigenlijk is het een hele grote daktuin.” 

Ruimte
“Het was belangrijk voor ons om te weten hoeveel ruimte er zit tussen de stenen op het plein en het dak van de parkeergarage. En wát zit ertussen? Die informatie hebben we nodig om te weten hoeveel ruimte de planten en bomen hebben om te groeien en om het juiste groen te kiezen. Verder hebben we constructiediepte nodig om de kracht en druk van de bak op het dak van de parkeergarage op te vangen op te vangen. De bloembak wordt zo’n honderd meter lang en veertien meter breed en krijgt opstaande randen. Dat is behoorlijk groot. Om vast te stellen hoeveel ruimte er nu precies tussen de stenen van het plein en het dak van de parkeergarage zit, hebben we proefsleuven gegraven. Omdat het plein wat bol loopt, varieerde de ruimte tussen plein en dak van veertig centimeter tot één meter. Dit is in verhouding weinig ruimte om een ideale situatie te realiseren en komt het neer op maatwerk. De ruimte is nu gevuld met zand.”

Uitdaging
“Een andere technische uitdaging is: hoe houden we de planten en bomen die op een betondak staan ook groen en gezond”, vervolgt René. “Dus kijken we naar een beregeningssysteem. Welke plant heeft wanneer water nodig en hoeveel? Je wilt er niet elke dag met een tankwagen naartoe om per plant op het juiste moment water te geven. Ideaal zou zijn om een waterberging aan te leggen waarin we het regenwater opslaan om te hergebruiken. Maar waar moeten we die waterberging aanleggen? De parkeergarage zit eronder en daarbuiten ligt de ondergrond vol met kabels en leidingen. Wat ik al zei, het lijkt een simpel project maar er komt veel bij kijken. Uitdagend en ontzettend leuk om te doen.”

Subsidie
Nog dit jaar neemt de gemeenteraad een definitief besluit over het plan en de middelen die daarvoor nodig zijn. Na een positief besluit moet het werk volgend jaar juli klaar zijn. “En dat is ook nodig”, legt René uit. “Het plein wordt vergroend met subsidie van het LIFE programma van de Europese Commissie. Zijn we later, dan lopen we het risico dat de subsidie vervalt. We verwachten dat we in februari 2026 kunnen beginnen om de eerste stenen te verwijderen. Vier maanden later is het klaar. In de tussentijd moeten we de juiste planten en bomen kiezen. Die kunnen dan nog niet in de grond, omdat het plantseizoen van november tot april loopt. Maar gras en eenjarige bloemen zaaien kan al wel en dat gaan we dan ook doen.”  

Ontwerp
Op woensdag 5 november 2025 heeft het college van B&W heeft het nieuwe ontwerp voor het Damsterplein vrijgegeven.